8.Sınıf LGS İnkilap Tarihi Deneme Sınavı 16

Birinci Dünya Savaşı’nda Kanal Cephesi, Süveyş Kanalı’nı alıp İngiltere’nin sömürgeleriyle olan bağlantısını kesmeyi amaçlayan Türk kuvvetlerinin taarruzuyla açıldı. Almanların da desteğiyle hareket eden Bahriye Nazırı Cemal Paşa komutasındaki Osmanlı askerleri, Şubat 1915’te Kanal’a ulaşmak için harekete geçtiler. Ancak ikmal (ulaşım) hatları yeterli olmadığı için askerlerimiz tüm erzağını yanlarında taşıyordu. Bu durum çölün zor şartlarında askerlerimizin yorgun düşmesine neden oldu. Yaşanan açlık ve susuzluk, durumu daha da ağırlaştırdı. Buna rağmen askerlerimiz, Kanal’ı ele geçirmek için birkaç kez girişimde bulunduysa da büyük kayıplar vererek geri çekilmek zorunda kaldılar.

Buna göre Kanal Harekatı’nın başarısız olmasında aşağıdakilerden hangisi daha fazla rol oynamıştır?

“Matematik öğretmeni sert bir adamdı. Sınıfta birinci, ikinci tanımıyordu. Bir gün bize ‘Aranızda kimler kendine güveniyorsa kalksınlar. Onları çalıştırma danışmanı yapacağım.’ dedi. Önce duraksadım. Ayağa öyleleri kalktı ki ben kalkmamayı yeğledim. Bunlardan birinin danışmanlığı altına girdim. Ama kısa zamanda dayanma gücüm son noktaya geldi. Ayağa kalkarak ‘Ben bundan iyi yaparım.’ dedim. Bunun üzerine öğretmen beni çalıştırma danışmanı yaptı. Eski danışmanı da benim danışmanlığıma verdi.”

Mustafa Kemal’in eğitim hayatıyla ilgili anlattığı bu hatırası onun aşağıdaki kişilik özelliklerinden hangisinin gelişmeye başladığını ortaya koyar?

Osmanlı Devleti’yle İtilaf Devletleri arasında imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşması’nın bazı maddeleri şunlardır:

• Boğazlar İtilaf Devletleri’ne açılacak, Karadeniz’e girişler serbest olacak, Karadeniz ve Çanakkale’deki istihkâmlar İtilaf Devletleri tarafından işgal edilecek.

• Osmanlı orduları terhis edilecek; ordunun taşıt, araç gereç, silah ve cephanesine İtilaf Devletleri tarafından el konulacak.

• İtilaf Devletleri güvenliklerini tehdit eden bir durum karşısında, herhangi bir stratejik noktayı işgal hakkına sahip olacak (Madde 7).

• Vilayet-i Sitte denilen altı doğu ilinde (Erzurum, Van, Bitlis, Sivas, Harput, Diyarbakır) herhangi bir karışıklık çıkarsa İtilaf Devletleri buraları işgal hakkına sahip olacak (Madde 24).

Buna göre Osmanlı Devleti’yle ilgili;

I. Boğazların güvenliği sağlanmıştır.

II. Toprak bütünlüğü tehlike altına girmiştir.

III. Savunma araçları elinden alınmıştır.

gibi değerlendirmelerden hangilerine ulaşılabilir?

Osmanlı aydınları, Osmanlı Devleti’ni dağılmaktan kurtarmak amacıyla çeşitli fikirler ortaya atmışlardır. Bu fikirlerden biri olan Osmanlıcılık akımı; dil, din ve etnik farklılıkları gözetmeksizin devletin sınırları içerisinde yaşayan bütün toplumları bir arada tutarak Osmanlı milleti yaratma amacını taşımaktaydı.

Buna göre Osmanlı aydınlarının aşağıdaki ifadelerinden hangisinin Osmanlıcılık fikir akımının amacıyla aynı doğrultuda olduğu söylenebilir?

Aşağıda verilen haritalar Birinci Dünya Savaşı’nın öncesinde ve sonrasında Avrupa’yı göstermektedir.

Bu haritalar karşılaştırıldığında aşağıdaki sonuçlardan hangisine ulaşılamaz?

Mustafa Kemal, Balkan Savaşları’ndan sonra Sofya’ya ateşemiliter olarak atanmıştı. Mustafa Kemal fırsat buldukça Sofya’daki sosyal hayatın içinde yer almaya çalışıyordu. Bir gün kentin ünlü otellerinden biri olan Grand Otel Bulgaria’nın pastanesine gelip kendisine de servis yapılmasını isteyen başı kalpaklı, ayağı çarıklı bir Bulgar köylüsü salondan dışarı çıkartılmak istenince; elindeki değneğini havaya kaldırarak: “Beni buradan kovma yürekliliğini nereden buluyorsunuz? Bulgaristan, benim alnımın teri ile doyuyor, onu koruyan da benim tüfeğim!” diye bağırmıştı. Bu olaya tanık olan Mustafa Kemal, yıllar sonra arkadaşlarına: “İşte ben de Türk köylüsünün böyle olmasını istiyorum!” diyecekti.

Parçaya göre Mustafa Kemal’in Türk köylüsünden beklentisi aşağıdakilerden hangisi olabilir?

23 Mayıs 1919’da Sultanahmet Meydanı’nda, İstanbul’daki işgallere karşı ve Türk topraklarına yönelik yapılan işgalleri kınamak amacıyla en büyük toplantı gerçekleştirilir. Bu toplantıya doğru giden kalabalıkta o zamanın genç üniversiteli öğrencileri de halkla beraberdi. Sultanahmet’te kadın erkek en az 200 bin kişi toplanmıştı. Alanın ortasında siyah bir bayrak dalgalanıyordu. Kürsüde ise bir kadın vardı. Sultanahmet Meydanı’nı dolduran herkesin tanıdığı büyük romancı: Halide Edip Adıvar. Gösteride Adıvar’ın yanı sıra Şair Mehmet Emin Yurdakul, Süleyman Sırrı, Dr. Fahrettin Hayri de konuşma yapar. Yapılan konuşmalarda söylenen şudur: “Yaşasın İslam milleti! Bayrağımıza, dedelerimizin namusuna ihanet etmeyeceğiz!”

Birinci Dünya Savaşı sonrası ülkemizde yaşanan işgallere karşı gerçekleştirilen bu faaliyetle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti

Bu tabloya göre Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Mustafa Kemal’in dünyaya geldiği yüzyıl, Osmanlı Devleti’nin en buhranlı dönemine denk gelmekteydi. Ekonomik açıdan zor bir sürece girilmişti. Sanayi İnkılabı’nı yakalayamayan Osmanlı Devleti’nin el emeğine dayalı yerli sanayisi çökme noktasına gelmişti. Mustafa Kemal’in doğduğu dönemde, Osmanlı Devleti dış borçlarını ödeyemeyeceğini açıklamıştı. Yine bu dönemde Fransız İhtilali’nin etkisiyle ortaya çıkan milliyetçilik akımı Osmanlı Devleti’nin parçalanma sürecini hızlandırmıştı. Balkan devletleri Osmanlı’dan koparak tek tek bağımsızlıklarını kazanmışlardı. Mustafa Kemal’in karakteri ve düşünceleri doğup büyüdüğü Rumeli’de ve bu buhranlı dönemde gelişmişti.

Buna göre Mustafa Kemal’in karakterinin ve düşüncelerinin oluşmasında;

I. Yaşadığı çevre

II. Osmanlı Devleti’nin durumu

III. Katıldığı savaşlar

gibi unsurlardan hangileri etkili olmuştur?

“Çanakkale Muharebeleri, sadece Birinci Dünya Savaşı’nın en önemli, en stratejik cephelerinden biri değildir. Aynı zamanda Türk Milleti’nin doğuşuna, Mustafa Kemal Atatürk başta olmak üzere, Kurtuluş Savaşı’na önderlik edecek kadronun tarih sahnesine çıkışına da tanıklık etmiştir. Milli şairimiz Mehmet Akif Ersoy’un Çanakkale Şehitleri için yazdığı muhteşem destan, büyük şairimiz Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın, “Çanakkale, Milli Mücadele’nin önsözüdür” demesi, bundandır. Kurtuluş Savaşı’nın öncü kadrolarının olgunlaşmasında, bilgisini, deneyimini, kurmaylık yeteneğini, liderlik vasfını, sevk ve idare kabiliyetini, disiplinli yönetme ve inisiyatif alma becerisini geliştirmesinde Çanakkale’nin önemi büyüktür. Kurtuluş Savaşı’nda emperyalizme karşı savaşan, soba borusundan top, tahtadan kılıç, ipten üzengi yapan yurtseverlik, fedakârlık ve kahramanlık, Kuva-yı Milliye ruhu, ilk işaretlerini Çanakkale’de vermiştir.”

Parçaya göre Çanakkale Muharebelerinin aşağıdakilerden hangisinde rol oynadığı söylenemez?