8. Sınıf Fiilde Çatı Testi Online Çöz (Çözümlü Sorular)

8. Sınıf Türkçe dersi LGS ve yazılı sınavlarına hazırlık amacıyla eklenen Fiilde Çatı konusu çözümlü testini çözeceksiniz. Bu sınavdaki tüm soruların cevapları ile birlikte ayrıntılı çözümleri de sınav sonunda sizlere sunulacaktır. Yanlış yaptığınız soruların çözümlerini dikkatli incelemeniz ve hatanızı görmeniz konuyu daha iyi anlamanız ve hatanızı tekrar etmemeniz adına büyük önem taşımaktadır.

Fiilde Çatı Testi ve Cevapları (Online Test)

Bu sınavla ilgili bazı bilgiler:

Bu sınavda toplamda 16 soru sorulmuştur.

Sorulan 16 soruya karşılık sizlere 32 dakika verilmiştir.

Sınav sonunda fiilde çatı testi ve cevapları ile birlikte soruların çözümleri de gösterilecektir.

Aynı zamanda doğru sayınızı, yanlış sayınızı ve doğru yaptığınız soruları, yanlış yaptığınız soruları, başarı yüzdenizi ve başarınıza karşılık konu hakimiyetiniz hakkındaki görüşlerimizi görebileceksiniz.

Tebrikler - 8. Sınıf Fiilde Çatı (Çözümlü Test) adlı sınavı başarıyla tamamladınız. Sizin aldığınız skor %%SCORE%% en yüksek skor %%TOTAL%%. Hakkınızdaki düşüncemiz %%RATING%%
Yanıtlarınız aşağıdaki gibidir.
Soru 1
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde özne-yüklem ilişkisi diğerlerinden farklıdır?
A
Ayhan İsmet’i çağırdı.
B
Duvar boyandı.
C
Annem yemeği pişirdi.
D
Ali duvarı boyadı.
1 numaralı soru için açıklama 
Çözüm: Filler, iş oluş, kılış, hareket, durum bildiren sözcüklerdir. İş, oluş, hareket bildirmesi fiilin çekimli olması demektir. Çekimli fiillerde eylemi yapan, yaptıran varlık kişidir. Bu varlık ya açıkça bellidir ya da belirtilmediği için bilinmemektedir. Varlık biliniyorsa özne yapıcıdır. Cümlede yüklem olan fiilin özne ile kurduğu bu ilişkiye özne-yüklem ilişkisi denir. Seçenekleri inceleyelim: A’da fiilin bildirdiği “çağırma” işini yapan (özne) Ayhan’dır. Özne gerçektir, bellidir. C’de “pişirme” işini yapan (özne) annemdir. Özne gerçek (yapıcı) ve bellidir. D’de “boyama” işini yapan Ali’dir. Özne gerçek ve bellidir. B’de ise “Duvar boyandı.” cümlesinde “boyama” işini yapan varlık ya da varlıklar bilinmemektedir. Fiil (yüklem) bu varlığı açıkça belirtmediği için gerçek özne yoktur. Yanıt, B’dir.
Soru 2
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde nesne-yüklem ilişkisi ötekilerden farklıdır?
A
Bu örtüyü tekrar yıkayalım.
B
Filmi sessizce seyretmeliyiz.
C
Bu kitabı kardeşime alıyorum.
D
Babam bu akşam geç yattı.
2 numaralı soru için açıklama 
Çözüm: Fiiller cümlede yüklem görevini üstlendiklerinde, varlığın yaptığı iş başka bir varlığı etkiler ya da etkilemez. Fiilin, özne dışındaki etkilenen varlıkla (nesneyle) kurduğu ilişkiye nesne-yüklem ilişkisi denir. “Cemil bardağı düşürdü.” cümlesinde özne “Cemil” dir. Düşürme işini “bardak” üzerinde gerçekleştirmiş, “bardak” bu işten etkilenmiştir. “Cemil her sabah koşar.” cümlesinde özne olan “Cemil* koşma eylemini gerçekleştiriyor. Yalnız bu eylem, yapanı etkiliyor, başka bir varlığı etkilemiyor. Seçenekleri inceleyelim: A’da “yıkama” işini “biz” öznesi gerçekleştiriyor. “örtü” bu işten etkileniyor. B’de “seyretme” eylemini “biz” öznesi gerçekleştiriyor. Etkilenen “film” dir. C’de “alma” işini “ben” öznesi gerçekleştiriyor. “kitap” bu işten etkileniyor. D’de “yatma” işini “baba” gerçekleştiriyor. Yalnız, “yatma” eylemi, yapanın (babanın) dışında başka bir varlığı etkilemiyor. Yanıt. D’dir.
Soru 3
Aşağıdaki cümlelerin hangisi için çatı kavramı söz konusu olamaz?
A
Yağmur yağmaya başladı.
B
Atatürk’ü milletçe andık.
C
Okulun kapısı kilitlidir.
D
Biraz sonra kardeşim geldi.
3 numaralı soru için açıklama 
Çözüm: ÇATI: Fiillerin özne ve nesnelerine göre gösterdikleri anlam özelliklerine denir. Ad cümlelerinin yüklemi ad ya da ad soylu sözcüklerdir. Fiil olmadıkları için bu cümlelerde çatı özelliği aranmaz. Çiçek bahçenin süsüdür. “süsüdür” yüklemi ek-fiil almış addır. Çatı yok. Bahçeye çiçek diktik. “diktik” yüklemi haber kipinde fiildir. Öznesi ve nesnesi olduğu için çatısı var. Fiiller çatılarına göre ikiye ayrılır: a) Öznelerine göre fiil çatısı b) Nesnelerine göre fiil çatısı Seçenekleri inceleşelim: A, B ve D’de “başladı, andık, geldi” fiilleri kip ve kişi eki aldıkları için çatı özelliği aranır. C’de ise “kilitli” yüklemi ad soylu sözcüktür. (-dir) ek-fiilini alarak yüklem olmuştur. Fiil olmadığı için çatı özelliği aranmaz. Yanıt, C’dir.
Soru 4
Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi etken çatılıdır?
A
Fazla yalnız kalınca sıkıldı.
B
Ağaçlar ilaçlandı.
C
Çocukların kitapları dağıtıldı.
D
Bütün gömlekler ütülendi.
4 numaralı soru için açıklama 
Çözüm: ÖZNELERİNE GÖRE FİİL ÇATILARI: (Özne-yüklem ilişkisi) Dörde ayrılır: 1.Etken fiiller 2.Edilgen fiiller 3.Dönüşlü fiiler 4.İşteş fiiller ETKEN FİİLLER: Bildirdikleri iş, oluş, kılış ya da durum belli bir özne tarafından gerçekleştirilen, özneleri yapıcı (gerçek) ve belli olan fiillerdir. Özneleri ister açık, ister gizli olsun gerçek (yapıcı) öznedir. Yani özne, eylemi yapabilecek, yaptırabilecek bir varlıktır. Öğretmen derse girdi. “Kim girdi?” Öğretmen (açık özne) Koşarak içeri girdi. “Kim girdi?” O Öğretmen ve o, eylemi yapan oldukları için gerçek öznedir. Her iki örnekte de özneler iş, oluş, kılış bildirdikleri yani eylemi yaptıkları için yapıcıdır. Her iki örnekte de gerçek özne belli olduğu için “girmek” fiilleri etken çatılıdır. Not: Kök durumunda bulunan fiiller daima etken çatılıdır. Seçenekleri inceleyelim: A’da “Fazla yalnız kalınca sıkıldı.” Kim? O. Kapalı fakat gerçek öznesi olduğu için “sıkıldı” fiili etken çatılıdır. Eylemi yapan (O) bellidir. B’de “ilaçlandı” Kim ilaçladı? (Belli değil) B’de “dağıtıldı” Kim dağıttı? (Belli değil) D’de “ütülendi” Kim ütüledi? (Belli değil) Özneleri belli olmadığı için bu özneler etken çatılı değildir. Yanıt, A’dır.
Soru 5
Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi edilgen çatılıdır?
A
Bu yaz güzel tatil yaptık.
B
Otobüs az sonra kalkacak.
C
Ankara’dan dün gelmiş.
D
Cam önceden kırılmıştı.
5 numaralı soru için açıklama 
Çözüm: EDİLGEN FİİLLER: Gerçek öznesi bilinmeyen, eylemi yapan varlığın bildirilmediği fiillerdir. Bu fiillerin yüklem olduğu cümlelerde bulunan özne eylemin yapıcısı (gerçek özne) değil, başkaları tarafından yapılan o eylemden etkilenen varlıktır. Bu tür nesnelere sözde özne denir. Kalem kırıldı. (Kırıldı fiili edilgendir.) sözde özne Kalem → sözde öznedir.Çünkü yüklemin bildirdiği eylemi yapmıyor, yapılan eylemden etkileniyor. Yani aslında “kalem” nesne iken, özne konumuna geçmiştir. Eylemi kimin yaptığı belli değil,. Kırılan ne? Kalem. Kalem sözcüğü eylemden etkileniyor. Filler, “-in, -il, -l, -n” ekleri getirilerek edilgen yapılır. Etken fiil Edilgen fiil yıkadı yıkandı gördü görüldü Çamaşır yıkandı. Yıkayan kim? Belli değil. Yıkanan ne? Çamaşır. Cümlede “çamaşır” sözcüğü eylemden etkileniyor. Özne gibi görünen bu sözcük aslında nesnedir. Buna sözde özne denir. Gerçek öznesi olmayan, sözde özne alan “yıkandı” fiili de edilgen çatılıdır. Seçenekleri inceleyelim: A’da “yapma” eyleminin öznesi “biz” gerçek öznedir. Fiil etkendir. B’de “kalkacak” fiilinin öznesi “otobüs” gerçek öznedir. Fiil etkendir. C’de “gelmiş” fiilinin öznesi “O” dur. Gerçek öznedir. Fiil etkendir. D’de “kırılmıştı.” Ne kırılmıştı? Cam. (Cam etkilenen varlıktır. Yani sözde öznedir.) Camı kim kırmıştı? Belli değil. (Gerçek özne yok,) Kır-ıl-mıştı → (-ıl) eki edilgenlik ekidir. Yanıt, D’dir.
Soru 6
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde gerçek ya da sözde özne yoktur?
A
Camlar bugün de silinmemiş.
B
Kaybolan saat bulundu.
C
Evden okula yarım saatte gidiliyor.
D
Çiçekler vazoya yerleştirildi.
6 numaralı soru için açıklama 
Çözüm: Edilgen fiillerin bazıları geçişli, bazıları geçişsizdir. Geçişli-edilgen fiillerin aldıkları öznelere “sözde özne” denir, Süt içildi. Sütün kimin tarafından içildiği belli olmadığı için gerçek özne yoktur. Yapılan eylemden etkilenen (aslında nesne olan) süt sözcüğü “sözde özne” olmuştur. Geçişsiz-edilgen fiillerin yüklem olduğu cümlelerde özne de bulunmaz. Bütün gün çarşıda gezildi. (Gezen belli değil. Sözde özne de yok) edilgen geçişsiz Özne ve eylemden etkilenen bir varlık olmadığı için bu fiiller geçişsiz-edilgendir. Seçenekleri inceleyelim: A’da “Silen kim?” Belli değil. “Silinen ne? Camlar.” “camlar” sözde özne. B’de “Bulan kim?” Belli değil. Bulunan ne? Saat.” “saat” sözde özne. D’de “Yerleştiren kim?” Belli değil. “Yerleştirilen ne?” Çiçekler” “çiçekler” sözde özne. C’de ise giden kim?” Belli değil. Fiil nesne de almamış. Sözde özne yok. Geçişsiz edilgendir. Yanıt. C’dir.
Soru 7
Edilgen çatılı fiiller genellikle sözde özne alırlar. Ancak bu cümlelerde bazen örtülü özne de bulunabilir. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde örtülü özne kullanılmıştır?
A
Kalabalık kısa sürede dağıtıldı.
B
Çocuk, babası tarafından azarlandı.
C
Evdeki bütün eşyalar toplanmış.
D
Araba ucuza satıldı.
7 numaralı soru için açıklama 
Çözüm: ÖRTÜLÜ ÖZNE: Edilgen fiillerin yüklem olduğu cümlelerde gerçek özneye “-ce, -ca” eki eklenerek ya da “tarafından, yüzünden, nedeniyle, ötürü, etkisiyle “ getirilerek belirtilen öznelerdir. Gerçek özne dolaylı olarak belirtilir. Yalnız, öğe bakımından da nasıl sorusunu yanıtladığı durumlarda zarf tümleci olur. Yoksa öğe sayılmaz. Öğrenciler idarece uyarıldı. Savaştan ötürü izinler kaldırıldı. örtülü özne örtülü özne Seçenekleri inceleyelim: A’da “kalabalık” C’de “evdeki bütün eşyalar” D’de “araba” sözde öznedir. B’de “azarlama” eylemini yapan “baba’dır. Gerçek özne olduğu halde, “ne, kim” sorularına cevap vermediği için etken (gerçek özne) sayılmıyor. Örtülü özne sayılıyor. Yanıt. B’dir.
Soru 8
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde dönüşlülük özelliği olan fiil vardır?
A
Camlar silindi.
B
Ev temizlendi.
C
Ceketini giyindi.
D
Pantolonlar ütülendi.
8 numaralı soru için açıklama 
DÖNÜŞLÜ FİİLLER: Aynı öznenin hem işi yaptığını hem de bu işten etkilendiğini bildiren fiillerdir. Etken fiillere (öznesi belli cümlelere) -l, -n, -il, -in, -len, -leş eklerinden uygun olanı getirilerek yapılır. Nazlı giy-in-di, Özne “Nazlı”, giyinme işini hem kendi yapmış hem de bu iş kendisini etkilemiştir. Eylem başka bir varlık üzerine geçmemiştir. Öznenin yaptığı iş kendine döndüğü için özne nesne konumundadır. Bu yüzden dönüşlü fiillerde genellikle nesne bulunmaz, gerçek özne bulunur. Nesne özneye yönelmişse fiil nesne alabilir. Çantayı sırtına yüklendi. Kadın yolun ortasına atıldı. at-ıl-dı nesne dönüşlü Bu cümlede özne olan “kadın” atılma işini gerçekleştirmiş ve bu işten yalnız kendisi etkilenmiştir. İş başka bir varlığın üzerinde yapılmamıştır. Bu dönüşlülüğü sağlayan da “atılmak” fiilindeki “-il” ekidir. Dönüşlü fiillerde “kendi kendinelik” anlamı da vardır. Etken fiillere “-il, -in” yerine “kendini, kendine, kendi kendini, kendi kendine” zamirleri getirilerek dönüşlülük anlamı katılabilir. Ahmet övünüyor. → Ahmet kendi kendini övüyor. Bebek yerde sürünüyor. → Bebek yerde kendi kendini sürüyor. Seçenekleri inceleyelim: A’da “Camlar silindi.” → Silen (özne) belli değil. sözde edilgen özne İLKÖĞRETİM 8 TÜRKÇE 12 B’de “Ev temizlendi.” → Temizleyen belli değil. sözde edilgen özne D’de “Pantolonlar ütülendi.” → Ütüleyen belli değil. sözde edilgen özne C’de (O) Ceketini giyindi. Gizli edilgen Gerçek özne Özne işi kendi üzerinde yapıyor. Canlı varlık (insan) dır. Bu yüzden fiil dönüşlüdür. Yanıt, C’dir.
Soru 9
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde fiile getirilen (-il, -ıl) eki yüklemin çatısını diğerlerinden farklı yapmıştır?
A
Odalara halı yerine kilim serildi.
B
Birden bire kapının önüne yığıldı.
C
Saksılar sıra sıra dizildi.
D
Başarılı öğrencilere ödül verildi.
9 numaralı soru için açıklama 
Çözüm: Edilgen ve dönüşlü fiillerin ekleri aynı olduğundan karıştırılmamalıdır. Ayırt edebilmek için özne-yüklem ilişkisine bakılmalıdır. Cümlede fiil hem yapıcı (etken) hem de etkilenense, özne kendi kendinelik anlamı taşıyorsa, özne canlı (insan, hayvan) varlık ise, fiil dönüşlüdür. Cansız özneler eylemi kendi üzerlerinde yapamaz. Edilgen fiillerde ise özne (sözde özne) sadece etkilenendir. Yapıcı, özne değil, başkalarıdır ve belli değildir. Sözde özne cansız da olabilir. Burcu süslendi. → Özne kendini süslüyor, canlı, dönüşlü. Ev süslendi. → Özne (evi süsleyen) belli değil. Ev sözde öznedir, cansızdır. Edilgendir. Seçenekleri inceleyelim: A’da ser-il-di → Kilim sözde özne. Eylemi yapan belli değil. Edilgen çatıdır. C’de diz-il-di → Saksılar sözde özne. Dizen belli değil. Edilgendir. D’de ver-il-di → Ödül sözde özne. Veren belli değil. Edilgendir. B’de yığ-ıl-dı. → Kim yığıldı? O (Gerçek özne) Eylem gerçek özne üzerinde oluşuyor ve etkilenen de öznedir. Fiil dönüşlü çatılıdır. (-il) eki her fiilde olduğu halde, A, C ve D seçeneklerinde fiili edilgen , B’de ise dönüşlü yapmıştır.
Soru 10
Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi işteş çatılı fiil değildir?
A
Yolda arkadaşıyla kucaklaştılar.
B
Çok çalışmaktan elleri nasırlaştı.
C
Eli kapıya sıkıştı.
D
Konuyu annesiyle tartıştı.
10 numaralı soru için açıklama 
Çözüm: İŞTEŞ FİİLLER: Eylemin birden fazla özne tarafından birlikte ya da karşılıklı yapıldığını bildiren; nitelikte eşitlik anlamı da yansıtabilen fiillerdir. Etken çatılı (gerçek öznesi olan) fiillere “-ş, -iş, -ış, -üş, -uş” eklerinden biri getirilerek oluşturulur. Ad soylu sözcüklere ise “-leş, -laş” eki getirilerek oluşturulur. Karşılıklı yapma: Onunla bakıştık. → Birbirine bakma Onunla selamlaştık → Birbirini selamlama Bu cümlelerdeki “-ış, -laş” ekleri, “birbirini, birbirine “ sözcüklerinin yerini tutar. TÜRKÇE 13 İLKÖĞRETİM 8 Birlikte yapma: Çocuklar gülüşüyor. → Birlikte gülüyor. Kuzular meleşti. → Birlikte meledi. Bu fiillerde kullanılan “-üş, -ış, - ş” ekleri “birlikte, beraberce” sözlerinin yerini tutar. Nitelikte eşitlik: Büyüdükçe güzelleşti. Elleri nasırlaştı. Bu fiiller ad soylu sözcüklere “-leş, -laş” eki getirilerek oluşturulur. Herhangi bir varlıkta sonradan oluşan özellik anlatılır. Hem ad soylu sözcük fiil olmuş olur. Adam yoksul –laş-tı. (Sonradan olmuş eylem) Yoksullaşmak ad Bazı fiillerde işteşlik eki, eylemin hem birlikte hem karşılıklı yapıldığı anlamını yansıtır. Sınıfta konuyu tartıştılar. (Hem birlikte, hem karşılıklı yapma) Kimi fiillerin kendilerinde işteşlik anlamı vardır. “-ş” işteşlik eki almadan da “karşılıklı yapma” anlamı yansıtırlar. Çocuklar yarışıyorlar. “yarış” Nasıl da savaştılar. “savaş” Not: Bazı fiiller –iş ekiyle türediği halde işteşlik anlamı taşımaz. Biraz parkta dolaştım. Onu görünce sıkıştı. (işteşlik anlamı yok) Seçenekleri inceleyelim: A’da “kucaklaştılar” (Karşılıklı yapma, birbirini kucaklama (işteş)) B’de “nasırlaştı” (nitelikte eşitlik, sonradan oluşmuş (işteş)) D’de “tartıştı” (birlikte ve karşılıklı yapma (işteş)) C’de “sıkıştı” işteş değil. (Birliktelik, karşılıklı anlamları taşımıyor.) Cevap C'dir.
Soru 11
Aşağıdaki cümlelerin hangisinin yüklemi geçişli bir fiildir?
A
Yeni elbisesini ütüledi.
B
Çatının üstüne çıkmıştı.
C
Bu çocuğa dün teyzesi baktı.
D
Yeni aldığı saati bozulmuştu
11 numaralı soru için açıklama 
Çözüm: NESNELERİNE GÖRE FİİL ÇATILARI: (Nesne-yüklem ilişkisi) 1.Geçişli 2.Geçişsiz 3.Oldurgan 4.Ettirgen fiillerdir. GEÇİŞLİ FİİLLER: Yüklem olarak kullanıldıkları cümlelerde nesne alabilen, herhangi bir nesneyi etkileyebilen fiillerdir. Öznenin yaptığı işin başka varlıklar üzerinde geçtiğini bildirir. Geçişli fiiller (ne, neyi, kimi, kimleri, nereyi) sorularına yanıt verirler. Adam kızını çağırdı. Bu cümlede özne “adam” dır. Çağırma işinden etkilenen (nesne) “kızını” sözcüğüdür. Yani nesne aldığı için fiil geçişlidir. Cümle kurmadan da bir fiilin mastar halinde geçişli olup olmadığı anlaşılabilir. okumak (neyi), bilmek (neyi), çağırmak (kimi) Sorulara yanıt verebildiği için geçişli fiillerdir. İLKÖĞRETİM 8 TÜRKÇE 14 Bazı cümlelerde fiil geçişli olduğu halde nesne kullanılmamıştır. Fiile soru yöneltilebiliyorsa, nesne alıp almadığı tahmin edilebilir. Nesnenin olmaması geçişliliği etkilemez. Bizim büroya çağırdık. Kimi? Onu. Nesne alabildiği için fiil geçişlidir. Çarşıdan aldım. Neyi? Geçişlidir. Çünkü alınan şey ne ise nesnedir. Ne sorusu özneyi de nesneyi de bulmaya yönelik olduğundan karıştırılmamalıdır. Soru sorularak önce özne bulunur. Sonra “varsa” nesne bulunur. Ümit kitap okuyor. Kim? Ümit (özne) Ne okuyor? Kitap (nesne) Kedi süt içiyor. Ne? Kedi (özne) Ne içiyor? Süt (nesne) Cümlede nesne “neyi, kimi, neleri v.s.” sorularının karşılığı ise (belirtili), “ne” sorusunun karşılığı ise (belirtisiz) nesnedir. Meryem çayı içti. Neyi? Çayı, → belirtili nesne, geçişli Meryem çay içti. Ne içti? Çay → belirtisiz nesne, geçişli Seçenekleri inceleyelim: A’da ütüledi → Neyi? elbisesini → belirtili nesne, geçişlidir. C’de baktı → Kim? Teyzesi (özne) → Nesne yok, B’de çıkmıştı → Kim? O (özne) → Nesne yok. D’de bozulmuş → Ne? Saati (özne) → Nesne yok. Yanıt, A’dır.
Soru 12
Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi geçişsiz bir fiildir?
A
Düşündüklerini bir kağıda yazdı.
B
Hızlı adımlarla bize doğru geliyorlar.
C
Kirlenmiş çamaşırları akşam yıkadım.
D
Yaramaz çocuğu azarladı.
12 numaralı soru için açıklama 
Çözüm: GEÇİŞSİZ FİİLLER: Nesne almayan, yüklemi olduğu cümlelerde nesne kullanılmayan fiillerdir. Eylemin etkisi özne üzerindedir. Neyi, kimi, sorularına yanıt vermez. Kadın ağladı. Neyi ağladı? Kimi ağladı? Yanıt vermiyor. Durum ve oluş eylemlerinin çoğu geçişsizdir. Yağmur yağıyor. Yağıyor. (oluş, geçişsiz) Adam uyudu. Uyudu . (durum, geçişsiz) Bazı fiiller bulundukları cümledeki kullanımlarına göre geçişli veya geçişsiz olabilir. Bu nedenle sözcüğün cümledeki anlamı dikkate alınmalıdır. Sürmek: Konuşma uzun sürdü. Neyi sürdü? Yanıt verilemiyor. Geçişsiz. Boyayı eline sürdü. Neyi sürdü? Boyayı. Geçişli. Sokakta gezdi. Müzeyi gezdi. geçişsiz nesne geçişli Seçenekleri inceleyelim: A’da yazdı → Neyi? Düşündüklerini (belirtili nesne almış, geçişli) C’de yıkadım → Neyi? Kirlenmiş çorapları (belirtili nesne almış, geçişli) D’de azarladı → Kimi? Yaramaz çocuğu (belirtili nesne almış, geçişli) B’de geliyorlar fiili neyi, kimi sorularına yanıt vermediği için nesne almamış, geçişsizdir. Yanıt, B’dir.
Soru 13
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde geçişsiz fiil geçişli (oldurgan) hale getirilirken gövdede değişme olmuştur?
A
Bu ayakkabı ayağımı acıtıyor.
B
Bu ayakkabı ayağımı acıtıyor.
C
Çocuğu yataktan kaldırdı.
D
Çocuğu yataktan kaldırdı.
E
Babasını kızdırdı.
F
Babasını kızdırdı.
G
Sözleriyle herkesi güldürdü.
H
Sözleriyle herkesi güldürdü.
13 numaralı soru için açıklama 
Çözüm: Bazı geçişsiz fiiller aldıkları (-r, -t, -dır) ekleriyle geçişli (oldurgan) olurken gövdede (yapılarında) değişiklik olur. Gelmek geçişsiz bir fiildir. Bu eklerden getirerek geçişli yapalım. gel-dir-mek olmaz. Geçişlisi getirmektir. Uzanmak geçişsizdir. Geçişlisi uzan-dır-mak değil uza-t-mak Seçenekleri inceleyelim: A’da acıyor (geçişsiz) → acı-t-ıyor (oldurgan) → Gövdede değişme yok. C’de kızdı (geçişsiz) → kız-dır-dı (oldurgan) → Gövdede değişme yok. D’de güldü (geçişsiz) → gül-dür-dü (oldurgan) → Gövdede değişme yok. B’de kalktı (geçişsiz) → kal-dır-dı (oldurgan) Fiil –dır ekiyle geçişli hale getirilirken, gövdedeki (-t) harfi düşmüş. Çünkü kalktı. kalk-tır-dı olmaz. Yanıt, B’dir.
Soru 14
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yüklem geçişsiz iken, aldığı bir ekle geçişli hale getirilmiştir?
A
Ona güzel bir resim yaptırdı.
B
Bozulmuş saatini yaptırdı.
C
Evi kızına temizletti.
D
Bebeği az önce uyuttu.
14 numaralı soru için açıklama 
Çözüm: OLDURGAN FİLLER: Geçişsiz (nesne almayan) fiillere “-r, -ir, -ır, -ür, -t, -it, üt, -ut, ıt, -dir, -dır, -dür, -dur” eklerinden biri eklenerek, fiillerin geçişli duruma getirilmesidir. geçişsiz geçişli uyu uyu-t Kardeşim yattı. yat yat-ır geçişsiz gül gül-dür Annem kardeşimi yatırdı. nesne oldurgan ağla-dı → geçişsiz ağla-t-tı → geçişsizken geçişli olmuş (oldurgan) Seçenekleri inceleyelim: A’da yaptı (geçişli) → yap-tır-dı → geçişli B’de yaptı (geçişli) → yap-tır-dı → geçişli Geçişliyken ekle geçişlilik dereceleri arttırıldı. C’de temizledi (geçişlidir) → temizle-t-ti (geçişli) D’de uyudu (geçişsiz) → uyu-t-tu (geçişli). Geçişsizken (-t) ekiyle geçişli duruma getirildiği için oldurgandır. Yanıt, D’dir.
Soru 15
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, yüklem geçişli iken aldığı bir ekle geçişlilik derecesi arttırılmıştır?
A
Çantadan küçük bir oyuncak çıkardı.
B
Çamaşır ipini gerdirdi.
C
Arkadaşını da yemeğe çağırdı.
D
Yerleri bir güzel temizledi.
15 numaralı soru için açıklama 
Çözüm: ETTİRGEN FİİLLER: Hem geçişli hem de oldurgan (nesne alır duruma gelmiş) fiillere (-t, -r, tir, -tır, -tür, -tur, -dir, -dır, -dür, -dur) eklerinden biri getirilerek geçişlilik dereceleri arttırılan fiillerdir. Çamaşır ipini gerdi. (geçişli) Çamaşır ipini ger-dir-di (ettirgen) Çocuğu yürüttü. (oldurgan) Yürüdü geçişsizken –t ekini alarak geçişli (oldurgan) olmuş. Çocuğu yürü-t-tür-dü (ettirgen) Eray kitabı aldı. (Özne eylemi yapıyor.) Eray kitabı aldırdı. (Özne eylemi başkasına yaptırıyor.) Not: Ettirgen ve oldurgan aynı eklerle (-t, -r, -tir) oluşturulduğundan, bunları karıştırmamalıyız. Özne eylemi yapıyorsa oldurgan, yaptırıyorsa ettirgendir. Doktor çocuğu bayıl-t-tı. (Özne eylemi kendi yapıyor.) Babam kitapları taşıttı. (Özne eylemi başkasına yaptırıyor.) Seçenekleri inceleyelim: A’da çıkardı → Ne? Oyuncak (geçişli) C’de çağırdı → Kimi? Arkadaşını (geçişli) D’de temizledi → Neyi? Yerleri (geçişli) B’de gerdi → Neyi? Çamaşır ipini (geçişlidir. Özne eylemi kendi yapıyor.) ger-dir-di → Neyi? Çamaşır ipini (Özne eylemi başkasına yaptırıyor. Geçişli fiilin dir ekiyle geçişlilik derecesi artmış, fiil ettirgen olmuştur. Yanıt, B’dir
Soru 16
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde nesnesine göre fiilin çatısı diğerlerinden farklıdır?
A
Yemeği annesine pişirtti.
B
Ayakkabısını boyattı.
C
Bahçedeki çöpleri toplattırdı.
D
Duvarı ördürdü.
16 numaralı soru için açıklama 
Çözüm: KATMERLİ KEÇİŞLİLİK: Ettirgen çatılı fiillerin geçişlilik dereceleri arttırılırsa, katmerli geçişlilik olur. (-t, -dir) ekleriyle bu sağlanabilir. Kapıyı açtı. → Neyi? Kapıyı (Nesne almış geçişli) Özne eylemi kendi yapıyor. Kapıyı açtırdı. → aç-tır-dı → Özne işi başkasına yaptırıyor. Fiilin geçişlilik derecesi (-tır) ekiyle arttırıldığı için ettirgen olmuş. Kapıyı açtırttı. → aç-tır-t-tı → Eylem, özne tarafından, ikinci kişi aracılığıyla üçüncü kişi ya da kişilere yaptırılıyor. Yani ettirgen fiilin geçişlilik derecesi artmış, katmerli geçişlilik olmuştur. Seçenekleri inceleyelim: A’da pişirtti → pişir-t-ti (Özne işi başkasına yaptırmış. Geçişli fiil ettirgen olmuş.) B’de boyattı → boya-t-tı (Özne işi başkasına yaptırmış. Geçişli fiilin geçişlilik derecesi artmış, ettirgen.) D’de ördürdü → ör-dür-dü (Başkası yapmış. Ettirgen) C’de toplattırdı → topla-t-tır-dı (Özne eylemi kendi yapmamış. İkinci kişi aracılığıyla üçüncü kişiye yaptırmış. Yani ettirgen fiilin derecesi daha da artarak katmerli geçişlilik olmuştur.) Yanıt, C’dir.
Sınavı tamamlamak için butona tıklayınız, yanlışlarınız gösterilecektir. Sonuçları al.
16 tamamladınız.
Liste
Geri dön
Tamamlananlar işaretlendi.
12345
678910
1112131415
16Son
Geri dön

Yorum yapın